Biologiczne znaczenie pamięci i uczenia się Wyjątkowa w przyrodzie umiejętność uczenia się i zapamiętywania pozwoliła człowiekowi dostosować się do swojego środowiska lepiej niż zwierzętom. Wyciąganie wniosków i przewidywanie skutków danych poczynań czy zdarzeń umożliwiło rozwój naszej cywilizacji. Człowiek zawdzięcza to umiejętności myślenia abstrakcyjnego, uczenia się i pamięci. Różne fazy pamięci Wyróżnia się trzy fazy pamięci: D Przyjmowanie informacji (przechowywanie, uczenie się), Gromadzenie informacji (zachowywanie),CD Zapamiętywanie informacji (odtwarzanie).Od czego zależy zdolność uczenia się? Szybkość uczenia się zależy od stopnia trudności i sensu danego materiału. Materiał powinien być podzielony na części, ponieważ uczenie się wszystkiego naraz jest o wiele trudniejsze. Obrazowe pojęcia generalnie przyswajane są łatwiej niż abstrakcyjne. Jakkolwiek nie wszyscy są „wzrokowcami”, najczęściej stosuje się pomoc w postaci notatek. Ostatnio modny jest mind-maping, czyli sporządzanie na papierze jakby map z zaznaczonymi kluczowymi słowami, których układ i połączenie za pomocą strzałek ma na celu odzwierciedlenie wzajemnych zależności poszczególnych informacji mających tworzyć logiczną całość. W przypadku świadomego uczenia się (np. przed egzaminami) zdolność uczenia się jest o wiele wyższa niż przy nieświadomym uczeniu się (w codziennym życiu). Zdolność uczenia się uwarunkowana jest zarówno indywidualnymi predyspozycjami, jak i na przykład nastrojem chwili. Rodzaje zapamiętywania Nauka zajmująca się pamięcią odkryła różne rodzaje zapamiętywania informacji. Wyróżnia się trzy podstawowe modele. Uważa się, że proces magazynowania wiadomości przebiega stopniowo. Bardzo krótki okres zapamiętywania Wrażenia optyczne i czuciowe zatrzymują się w pamięci na mniej więcej 0,2 sekundy i ulegają następnie zapomnieniu. Dzięki temu przepływ informacji i kontrola świadomości zostają zachowane. Krótki okres zapamiętywania Jest to prosty system zachowywania wiadomości, z ograniczoną pojemnością i czasem wynoszącym ok. 10 sekund. W tym czasie można sobie przyswoić numer telefoniczny czy właśnie usłyszane nazwisko. Jeżeli jednak informacja taka nie zostanie powtórzona w pamięci, ulega ona zapomnieniu. Długi okres zapamiętywania Dzięki ćwiczeniu, powtarzaniu i związanemu z nimi obiegowi informacji, nauczony materiał może pozostać w pamięci godziny, a nawet lata. Zapominanie związane jest z nagromadzeniem zapamiętywanej wiedzy. Niektórych wiadomości nigdy się nie zapomina Istnieją wiadomości zachowywane w pamięci już na zawsze. Dzięki wieloletnim ćwiczeniom i codziennej praktyce nie zapomina się własnego imienia, czy umiejętności takich jak czytanie, pisanie i mówienie. Dlaczego zapominamy? Zapominanie może być niekiedy źródłem sporych kłopotów. Czy nie ma na to rady? Dlaczego to, co już raz zostało zapamiętane nie pozostaje na zawsze w umyśle i nie może być przywołane w dowolnym momencie? Biologia stoi na stanowisku, że zapominanie jest naturalnym procesem chroniącym mózg przed dezorganizującym nadmiarem informacji, ale to stwierdzenie zupełnie nie wyjaśnia mechanizmów zapamiętywania i zapominania. Tu z pomocą przy- chodzi psychologia, która srworzyła kilka teorii pamięci. Choćby powierzchowne zapoznanie się z nimi może być źródłem wielu praktycznych wskazówek, jak skutecznie zapamiętywać i dlaczego niektóre wiadomości wylatują z pamięci. Teoria interferencji Teoria ta zakłada, że proces uczenia się pozostawia w mózgu ślad pamięciowy (engram) w postaci impulsów nerwowych krążących przez pewien czas w sieci komórek nerwowych. Na krążenie tych impulsów ma wpływ zarówno to, czego uczyliśmy się wcześniej, jak i to, czego uczymy się potem. Jeśli wcześniej wyuczona wiedza utrudnia zapamiętywanie nowej, mówimy o hamowaniu proak-tywnym. W wypadku, gdy już opanowane umiejętności ulegają zapominaniu pod wpływem nowo wyuczonych, mamy do czynienia z hamowaniem retroaktywnym. Ze względu na już istniejące znaczne zasoby pamięci większe znaczenie w praktyce ma hamowanie proakrywne. Zgodnie z teorią interferencji zapominanie jest więc skutkiem hamowania pro-aktywnego lub retroaktywnego. Godne podkreślenia jest to, że w teorii tej czas ma drugorzędne znaczenie. O wiele ważniejsze jest to, co działo się pomiędzy momentem uczenia się a momentem odtwarzania wyuczonej wiedzy. Jeśli czas ten zostanie poświęcony na sen, wówczas wpływ obu typów hamowania jest wyraźnie mniejszy, a jeśli wypełnia go jakaś forma aktywności, to jej wpływ jest tym większy, im większe jest podobieństwo wykonywanych czynności do tego, co jest przedmiotem uczenia się. Teoria zaniku śladu pamięciowego Według tej teorii ślady pamięciowe powstające w mózgu w procesie uczenia się słabną z czasem i wreszcie zupełnie zanikają. Najważniejszym czynnikiem zapominania jest tu czas. Im więcej go upłynie, tym słabszy ślad pamięciowy i trudniejsze przypominanie. Na trwałe zapamiętuje się tylko to, co jest od czasu do czasu powtarzane. Freudowska teoria wyparcia Freud twierdzi, że zapominanie jest w rzeczywistości mechanizmem obronnym polegającym na spychaniu do podświadomości tych treści, które są nieprzyjemne i bolesne. Zapominanie usuwa z pamięci to, co jest źródłem negatywnych emocji. Poglądy Freuda można odnosić wyłącznie do emocjonalnych treści pamięci, a ich potwierdzeniem jest analiza marzeń sennych, czynności pomyłkowe i wolne skojarzenia. Zakłócenia pamięci U niektórych osób można zaobserwować niezdolność do zapamiętywania nowych wiadomości, mimo iż dobrze pamiętają liczne fakty z przeszłości. Taki zespół amnestyczny często można zaobserwować u alkoholików. Ich pamięć trwała i świeża funkcjonuje poprawnie, ale choroba uniemożliwia transfer informacji z zasobów pamięci świeżej do pamięci trwałej, co jest warunkiem zapamiętywania. Inny rodzajem niepamięci jest amnezja wsteczna, polegająca na osłabieniu lub utracie pamięci pewnych zdarzeń lub okresów własnego życia wskutek różnych przyczyn chorobowych, np. po wstrząśnieniu lub udarze mózgu, wstrząsie elektrycznym czy narkozie. Mechanizm powstawania amnezji wstecznej nie jest wyjaśniony, ale prawie pewne jest, że upośledzeniu ulega tylko dostęp do informacji zawartych w pamięci trwałej, natomiast same informacje pozostają nienaruszone.
Możliwość komentowania została wyłączona.